ขยายขนาดของระบบเกษตรนิเวศ สร้างระบบอาหารท้องถิ่น และท้าทายธุรกิจที่มุ่งผลกำไรในระบบอาหารของเรา ความเป็นภารดรภาพระหว่างครอบครัว และประชาชนทั้งในชนบทและเมือง เป็นองค์ประกอบสำคัญยิ่ง
ณ ศุนย์ ไนลีนิ (Nyeleni) ประเทศมาลี : 28 กุมภาพันธ์ 2558
เสาหลักและหลักการพื้นฐานของระบบนิเวศเกษตร
เกษตรนิเวศไม่ใช่ชุดเทคโนโลยี แต่เป็นวิถีชีวิต และไม่ใช่เครื่องมือสำเร็จรูปที่จะนำไปใช้ให้ได้ผลในทุกๆที่ ถึงแม้จะบอกว่า ตั้งอยู่บนหลักการเกษตรนิเวศ แต่เมื่อนำไปใช้ในพื้นที่หลากหลายแบบ ก็ต้องมีวิธีปฏิบัติที่ต่างกันออกไปให้เหมาะสมกับบริบทของแต่ละท้องถิ่น โดยตั้งอยู่บนพื้นฐานของการเคารพต่อโลก และค่านิยมพื้นฐานของสังคมนั้นๆ ระบบเกษตรนิเวศต้องสร้างขอบเขตและพลวัตทางสังคมที่ให้โอกาสแก่เยาวชนในชนบท และให้คุณค่ากับความเป็นผู้นำของสตรี
การปฏิบัติที่มีประสิทธิผลของระบบเกษตรนิเวศ (การปลูกพืชแซม การประมงพื้นบ้าน การเลี้ยงสัตว์แบบปล่อย การปลูกพืชผสมผสาน ปลูกต้นไม้ ปศุสัตว์ และปลา ปุ๋ยอินทรีย์ ปุ๋ยหมัก เมล็ดพันธุ์และพันธุ์สัตว์พื้นบ้าน เป็นต้น ) นั้นอยู่บนหลักการ การหมุนเวียนธาตุอาหาร การจัดการความหลากหลายทางชีวภาพอย่างมีพลวัต และการอนุรักษ์พลังงานในหลายๆระดับ ระบบเกษตรนิเวศ จะช่วยลดการซื้อปัจจัยการผลิตจากภาคอุตสาหกรรมได้อย่างมหาศาล ซึ่งในระบบเกษตรนิเวศไม่ต้องใช้สารพิษทางการเกษตร (Agro toxics) ฮอร์โมนสังเคราะห์ (Artificial) หรือพืชตัดต่อพันธุกรรม (GMOs)
เขตภูมินิเวศ คือเสาหลักที่เป็นรากฐานสำคัญในระบบเกษตรนิเวศ ประชาชนและชุมชนมีสิทธิที่จะรักษาไว้ซึ่ง จิตวิญญาณที่เป็นความผูกพันระหว่างพวกเขากับผืนดิน พวกเขามีสิทธิในการครอบครอง พัฒนา ควบคุม และสร้างโครงสร้างเกี่ยวกับประเพณีทางสังคมขึ้นมาใหม่ เพื่อบริหารจัดการด้านนโยบาย และด้านสังคมในผืนดินและอาณาเขตของพวกเขา ซึ่งแสดงถึงการยอมรับ กฎหมายจารีต ประเพณี ระบบการถือครอง และสถาบันต่างๆที่ตั้งขึ้น ที่บ่งบอกถึงการตัดสินใจด้วยตนเอง และการมีอิสระในการปกครองตนเองของประชาชน
สิทธิร่วม และการเข้าถึงทรัพยากรพื้นฐาน เป็นอีกหนึ่งพื้นฐานหนึ่งของระบบเกษตรนิเวศ พวกเราได้ให้คนเข้าไปใช้ทรัพยากรเพื่อได้เลี้ยงดูกลุ่มคนที่หลากหลาย และพวกเราก็มีระบบจารีตประเพณีที่มีคุณค่า ไว้คอยควบคุมการใช้ทรัพยากรที่เราต้องอนุรักษ์และเพียรสร้างความเข้มแข็งให้มากยิ่งขึ้น
องค์ความรู้และวิธีการเรียนรู้ของประชาชน เป็นปัจจัยพื้นฐานของระบบเกษตรนิเวศ พวกเราพัฒนาวิธีการเรียนรู้ผ่านการพูดคุยร่วมกัน กระบวนการเรียนรู้ของเรามีทั้งแบบแนวราบ ซึ่งขึ้นอยู่บนพื้นฐานของการศึกษาที่มีประชาชนเป็นศูนย์กลาง ในศูนย์ฝึกอบรม ในภูมินิเวศของเรา เยาวชนคนหนุ่มสาวก็แสวงหาความรู้จากผู้ใหญ่ จากประเพณีวัฒนธรรม จากปฎิทินพิธีกรรม และงานเทศกาลต่างๆ ซึ่งเป็นแก่นที่ได้มาจากโลกทัศน์ของพวกเราเอง ระบบเกษตรนิเวศคือการพัฒนาผ่านนวัตกรรมและการวิจัย ในเรื่องพืชผล การคัดเลือกปศุสัตว์ รวมทั้งการผสมพันธุ์สัตว์ ที่เป็นของพวกเราเอง
ครอบครัว ชุมชน หมู่คณะ องค์กร และกลุ่มความเคลื่อนไหวต่าง ๆ เปรียบได้กับดินที่อุดมสมบูรณ์ที่ทำให้ระบบเกษตรนิเวศเจริญงอกงาม กลุ่มที่มีการจัดการตนเอง และมีการลงมือปฏิบัติ แล้วทำให้มีความเป็นไปได้ที่จะขยายขนาดของระบบเกษตรนิเวศ สร้างระบบอาหารท้องถิ่น และท้าทายธุรกิจที่มุ่งผลกำไรในระบบอาหารของเรา ความเป็นภารดรภาพระหว่างครอบครัว และประชาชนทั้งในชนบทและเมือง เป็นองค์ประกอบสำคัญยิ่ง
พวกเราแบ่งปันความเชื่อมโยงระหว่างจิตวิญญาณกับแผ่นดิน และสายใยแห่งชีวิต เรารักแผ่นดินและประชาชนของเรา และถ้าหากปราศจากสองสิ่งนี้แล้วการดำเนินงานด้านเกษตรนิเวศก็จะไม่ประสบผลสำเร็จได้ มาต่อสู้เพื่อสิทธิของพวกเราเพื่อการเลี้ยงดูโลกใบนี้ พวกเราขอปฏิเสธการกระทำทุกชนิดที่เป็นการเปลี่ยนทุกอย่างให้เป็นสินค้า ด้วยชีวิตของเรา
การมีอิสระในการบริหารจัดการตนเองของระบบเกษตรนิเวศจะเข้าไปแทนที่การควบคุมของตลาดการค้าโลก และสร้างการบริหารจัดการตนเองโดยชุมชน ซึ่งต้องสร้างตลาดให้เป็นรูปเป็นร่างอีกครั้งบนหลักการเศรษฐกิจแบบภารดรภาพ และหลักจริยธรรมในการรับผิดชอบทั้งด้านการผลิตและการบริโภค ส่งเสริมการให้สินค้าไปถึงมือผู้บริโภคโดยตรง ในเวลาอันรวดเร็วและเป็นธรรม ซึ่งหมายถึงความโปร่งใสระหว่างผู้ผลิตและผู้บริโภค ซึ่งตั้งอยู่บนความเท่าเทียมกันในการแบ่งปันความเสี่ยงและผลกำไร
ระบบเกษตรนิเวศเป็นเรื่องเกี่ยวกับนโยบาย ที่ท้าทายพวกเราในการที่จะเปลี่ยนโครงสร้างอำนาจในสังคม เราจำเป็นต้องควบคุมเมล็ดพันธุ์และความหลากหลายทางชีวภาพ พื้นดินและอาณาเขต น้ำ ความรู้และวัฒนธรรม รวมทั้งกฎ กติกา ให้มาอยู่ในมือของพวกเราผู้ที่ได้ชื่อว่าเป็นผู้เลี้ยงดูโลก
ยุทธศาสตร์
1) ส่งเสริมการผลิตโดยให้ระบบเกษตรนิเวศ ผ่านนโยบาย
-สนับสนุนการหลอมรวมในเชิงภูมินิเวศ ซึ่งหมายรวมถึงการจัดการทรัพยากรธรรมชาติ และทิศทางการพัฒนาด้านเศรษฐกิจและสังคม
-ประกันการเข้าถึงที่ดิน และแหล่งทรัพยากรสำหรับการลงทุนระยะยาวของผู้ผลิตรายย่อย
-ประกัน และให้ความเชื่อมั่นในเรื่องวิธีบริหารจัดการทรัพยากร การผลิตอาหาร นโยบาย
-การจัดหา จัดจ้าง การวางโครงสร้างพื้นฐานของเมืองและชนบท รวมถึงการขยายสู่ตัวเมือง
-ส่งเสริมการกระจายอำนาจ และกระบวนการมีส่วนร่วมในการแวงแผนในระดับท้องถิ่นที่มีความ เชื่อมโยมกับการปกครองส่วนท้องถิ่นและเจ้าพนักงาน ผู้รับผิดชอบ
-ส่งเสริมหลักการด้านสุขภาพ และอนามัยของผู้ประกอบการด้านอาหารขนาดย่อยในระบบเกษตรนิเวศ
-ส่งเสริมนโยบายการผสานงานด้านสุขภาพและโภชนาการ ระหว่างระบบเกษตรนิเวศและการแพทย์พื้นบ้าน
-สร้างความมั่นใจเกษตรกรผู้เลี้ยงสัตว์ให้สามารถเข้าถึงทุ่งเลี้ยงสัตว์ เส้นทางอพยพของสัตว์ และแหล่งน้ำ รวมถึงการได้รับบริการเคลื่อนที่ต่างๆ เช่น ด้านสุขภาพ การศึกษา และการบริการเกี่ยวกับโรคของสัตว์
-สร้างความมั่นใจว่าสิทธิของท้องถิ่นจะถูกตราเป็นกฎหมาย
-สร้างความมั่นใจในเรื่องนโยบายเมล็ดพันธุ์ โดยการรับประกันสิทธิของเกษตรกร ชนพื้นเมือง ในการใช้ แลกเปลี่ยน เพาะพันธุ์ คัดเลือกและจำหน่ายเมล็ดพันธุ์ของพวกเขาเอง
-เก็บรักษา และกระตุ้นให้คนหนุ่มสาวมีความสนใจเกี่ยวกับการผลิตอาหารในระบบเกษตรนิเวศโดยผ่านการสร้างความเข้มแข็งในการเข้าถึงที่ทำกิน และแหล่งทรัพยากรธรรมชาติ รายได้ที่เป็นธรรม การแลกเปลี่ยนและการส่งผ่านความรู้
-สนับสนุนการผลิตแบบเกษตรนิเวศ ทั้งในเมือง และชานเมือง
-ปกป้องสิทธิ์ของชุมชน ในการครอบครอง การล่า และกวาดต้อนสัตว์ป่าตามธรรมเพณี ที่เคย ปฏิบัติกันมา
-จัดทำนโยบายรับรองสิทธิของชุมชนที่ประกอบอาชีพประมง
-จัดทำแนวทางการครอบครองและแนวทางการทำประมงรายย่อย (the Tenure Guidelines and Small-scale Fisheries Guidelines)
2) การแบ่งปันความรู้
-การแลกเปลี่ยนในแนวราบ (ระหว่างเกษตรกรกับเกษตรกร ชาวประมงกับชาวประมง,ผู้บริโภคกับผู้บริโภค) และในแนวดิ่ง เช่น การแลกเปลี่ยนระหว่างรุ่นต่อรุ่น และระหว่างความคิดแบบดั้งเดิมและแนวคิดแบบใหม่ โดยให้ความสำคัญกับกลุ่มของสตรีและเยาวชนเป็นอันดับแรกๆ
-ในการทำวิจัย ประชาชนเป็นผู้ควบคุม วาระ วัตถุประสงค์ และระเบียบวิธีการวิจัย
-จัดประสบการณ์อย่างเป็นระบบเพื่อจะได้เกิดการเรียนรู้จากการสร้างความทรงจำทางประวัติศาสตร์
3) ตระหนักถึงบทบาทที่ผู้หญิงเป็นศูนย์กลาง
-ต่อสู้ให้เกิดความเท่าเทียมของสิทธิสตรีในทุกๆสิ่งที่เกี่ยวข้องกับระบบเกษตรนิเวศ รวมถึง คนงาน และสิทธิแรงงาน การเข้าถึงสิทธิพื้นฐาน การเข้าถึงตลาดได้โดยตรงและการควบคุมรายได้
4) เสริมสร้างเศรษฐกิจท้องถิ่น
-ส่งเสริมตลาดท้องถิ่น
-สนับสนุนการพัฒนาโครงสร้างเศรษฐกิจทางเลือก รวมทั้งสถาบันและกลไกที่สนับสนุน
-ก่อรูปตลาดอาหารขึ้นมาใหม่ โดยผ่านความสัมพันธ์เชิงสร้างสรรค์ระหว่างการผลิตและการบริโภคแบบใหม่
-เชื่อมโยงประสบการณ์ของเศรษฐกิจแบภารดรภาพ
5) พัฒนาและเผยแพร่วิสัยทัศน์ของเกษตรนิเวศ
-พัฒนาแผนชุมชนเพื่อให้มีวิสัยทัศน์ในด้านระบบเกษตรนิเวศ
-ส่งเสริมรูปแบบการดูแลสุขภาพโภชนาการผ่านระบบเกษตรนิเวศ
-ส่งเสริมการเข้าถึงเรื่องราว แนวคิดภูมินิเวศ วิธีการที่เกี่ยวกับระบบเกษตรนิเวศ
-ส่งเสริมการปฏิบัติงานกับเยาวชน เพื่อเป็นการฟื้นฟูวิสัยทัศน์เกี่ยวกับระบบเกษตรนิเวศ
-ส่งเสริมระบบเกษตรนิเวศในฐานะที่เป็นเครื่องมือหลักในการลดความสิ้นเปลืองทางอาหารและความสูญเสียของระบบการผลิตอาหาร
6) การสร้างพันธมิตร
-รวบรวมและสร้างความเข้มแข็งให้กับองค์กรพันธมิตรที่มีอยู่ในรูปของคณะกรรมการวางแผนระดับนานาชาติเพื่ออธิปไตยทางอาหาร (The International Planning Committee for Food Sovereignty – IPC)
-ขยายความร่วมมือไปยังกลุ่มเคลื่อนไหวทางสังคมอื่นๆ องค์กรวิจัยและสถาบันต่างๆ
7) การปกป้องความหลากหลายทางชีวภาพและแหล่งพันธุกรรม
-ปกป้อง เคารพ และจัดการความหลากหลายทางชีวภาพ
-นำกลับมาซึ่งสิทธิในการควบคุมเมล็ดพันธุ์ และสิทธิของผู้ผลิตในการคุ้มครองปัจจัยการผลิต และสิทธิที่จะให้ ขาย และแลกเปลี่ยนเมล็ดพันธุ์ของตนเอง รวมไปถึงการเพาะพันธุ์สัตว์ด้วย
-ให้ชุมชนชาวประมงมีบาทบาทเป็นศูนย์กลางในการควบคุมสัตว์ทะเลและสัตว์น้ำจืด
8) ทำให้โลกเย็นลงและนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ
-ทำให้รัฐบาล และสถาบันต่างๆในระดับนานาชาติยอมรับว่าเกษตรนิเวศเป็นทางออกเบื้องต้นที่จะแก้ปัญหาและนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศของโลกได้
9) ติเตียนและต่อสู้กับกิจการที่แสวงหาผลกำไร และสถาบันที่ยึดครองระบบเกษตรนิเวศ
-ต่อสู้กับกิจการที่แสวงหาผลกำไรและสถาบันที่มุ่งจะให้ระบบเกษตรนิเวศเป็นช่องทางในการส่งเสริมการตัดต่อพันธุกรรม พืช สัตว์ การเกษตรแบบเคมี-สารพิษ และกระบวนการผลิตอาหารขยะ ว่าเป็นผลผลิตทางการเกษตรที่เป็นความยั่งยืนทางอาหาร
-เปิดโปงองค์กรที่แสวงหาผลกำไรที่มีผลประโยชน์อยู่เบื้องหลัง ที่มาในรูปของการแก้ปัญหาเชิงเทคนิค เช่น การเกษตรกรรมที่เท่าทันกับสภาพภูมิอากาศ (Climate-smart agriculture) การเกษตรแบบประณีตยั่งยืน (Sustainable intensification) และอุตสาหกรรมการเพาะเลี้ยงสัตว์น้ำ
-ต่อสู้กับระบบการเปลี่ยนทุกอย่างให้เป็นสินค้าและการส่งเสริมธุรกิจทางการเงินที่แสวงหาผลประโยชน์จากระบบนิเวศจากรูปแบบเกษตรนิเวศ
พวกเราได้สร้างระบบเกษตรนิเวศผ่านการริเริ่มและการดิ้นรนอย่างมากมาย และพวกเรามีสิทธิตามกฎหมายที่จะดำเนินกิจกรรมนี้ต่อไปในอนาคต ผู้กำหนดนโยบายไม่สามารถจะดำเนินระบบเกษตรนิเวศให้คืบหน้าได้หากปราศจากพวกเรา ดังนั้นพวกเขาต้องเคารพ และสร้างความแข็งแกร่งให้กับการเคลื่อนไหวของพวกเรา มากกว่าการที่จะยังไปให้การสนับสนุนผู้ที่ทำลายพวกเรา
